نخستین شاعر بزرگ ایران ‏ : محمد رودکی ‏

‏´´ابوعبدالله جعفرابن محمد رودکی´´ در قرن سوم هجری در حدود سالهای 250‏‎ ‎‏تا 260ه. ق در روستای بنج رودک، در نزد یکی ‏سمرقند، متولد شد. تولد رودکی با تولد دو چهره از بزرگان تاریخ علم، محمد بن زکریای رازی پزشک نامدار ایرانی و ابونصر فارابی ‏فیلسوف نامی ملقب به معلم ثانی همراه بوده است. رودکی در کودکی بسیار تیزهوش و با حافظه بود، چنانکه در هشت سالگی قرآن را ‏حفظ کرده بود. همچنین آوازی خوش داشت و به سبب همین خوش آوازی به خوانندگی و نوازندگی کشیده شد و نواختن بربط را آموخت ‏و در این هنر استاد شد. رودکی بزرگترین و مشهور ترین شاعر دوره سامانی بود. وی نخستین شاعر مهم زبان فارسی و به عنوان پدر ‏شعر فارسی شهرت دارد. کسانی که پیش از او به فارسی شعر گفته اند اشعار شان زیاد نبوده و از حیث روا نی و استحکام نیز بپای ‏اشعار رودکی نمی رسیده است. اهمیت رودکی در تاریخ ادب ایران نه تنها به سبب آن است که وی پیش از شاعران بزرگ دیگر به ‏سرودن شعر فارسی روی آورد، بلکه از آن جهت نیز هست که انواع مختلف شعر فارسی را به زیبا ترین و رسا ترین صورت ابداع ‏کرد. او نخستین شاعری است که قالب های گوناگون شعر فارسی را بر پایه ای استوار بنا نهاد و راه را برای ظهور بزرگانی چون ‏فردوسی و سایر استادان عصر غزنوی هموار کرد. رودکی بعدها به بخارا می رود و به دربار سامانی راه می جوید‎ ‎‏و فوق العاده مورد ‏محبت و احترام پادشاه و درباریان قرار می گیرد و در دربار به نعمت و ثروت می رسد. سرانجام رودکی در پی آزار و اذیت عده ای، از ‏دربار طرد شد و در سال 329‏‎ ‎‏ه. ق در همان روستای زادگاه خویش در فقر درگذشت . ‏